Büyük Veba Salgını Nereden Geldi?

Hastalık o vaktin büyük ölçüde kullanılan ticaret yollarından ola İpek Yolu’ndan Avrupa’ya dağıldı.Çin’den Avrupa’ya getirlişinin öyküsü buydu zira Çin’de de veba sık karşılaşılırdı.

İlk veba salgını ise yeniden İpek Yolu üzerinde bulunan Volga yakınlarındaki Saray ve Astrahan’da  1346 seneninde ortaya çıkmıştır

Büyük Veba Salgını Nasıl Başladı?

Kara vebanın Orta Asya orijinli olduğu sanılıyor çünkü bu bölgede yaşayan sıçanların kürkü Avrupa’da büyük ilgi görüyordu.Burdaki kürk tüccarları ise bu ölü veya can vermekte olan sıçanları toplayıp kürklerini Avrupa’ya gönderiyorlardı.Bu balyalar öncelikle deniz yolu üzerinden Astahan ve Saray’a gelince, kürklerin üzerinde bulunan açlıktan kıvranan vebalı pireler canlıları ısırmaya başladılar ve böylelikle büyük veba salgını başka bir deyişle kara ölüm başlamış oldu.

Salgın Don Irmağı’ndan başlayarak Karadeniz kıyılarını dolaşarak o vaktin büyük limanlarından olan Kaffa’ya geldi.Burdaki kemirgen bilhassa sıçan sayısı Kara veba’nın dağılması için biçilmiş kaftandı.Buradaki sıçanlar Avrupa ticaret gemilerinde yaşadıkları için salgının Avrupa’ya inmesi geç olmadı.

Kara ölümün dağılması için ticaret gemilerinden  daha elverişli bir ortam yoktu.Geminin içindeki bir sürü sıçan gemi tayfasının uyumasıyla ortaya çıkar ve her yere pire saçarlardı.Sıçanların hepsi vebadan ölünce ise aç kalan pireler insanları ısırır ve böylelikle tayfa da veba kapıyordu.

Bu sebeplerden dolayı 1347 seneninde kara veba bilhassa Kuzey İtalya’da bulunan Ceneva limanı ve Kaffa limanı arasındaki limanlarda başladı.Bu limanlar arasında bulunan o vaktin büyük limanlarından olan İstabul’daki Galata limanı ve Sicilya’da bulunan Messiana limanları büyük veba salgının patlamasına ehemmiyetli ölçüde fayda sağladı.

O vaktin Bizans İmparatorunun erkek çocuğu dahi salgında etkilenip can verdi.Aynı imparator salgının Anadolu kıyıları , Ege Denizi’ndeki adalara gibi krallığı dahilindeki bir hayli yere nasıl dağıldığını ve halkının çoğunu nasıl kaybettiği ile ilgili ehemmiyetli bilgiler kaydetmiştir.

Sicilyada’ki liman olan Messina da ilk belirtiler 1347’nin Ekim ayında oldu ve sonra kısa müddet içinde tüm Sicilya adasına dağıldı.Büyük veba salgını dağılmaya devam edip Sicilya adasından ticaret yapılan Tunus’a geçti ve oradan da Tunus’a yakın olan Sardunya Adası’na ve sonrada İspanya’ya geçti.

Tedbirler alınmadı değildi.Cenovalılar çok sert bir tedbir alarak doğudan gelen kendi gemilerindeki yurttaşları kıyıya yaklaştırmadı.Bu gemiler ise başka limanlar arayarak yakın italyan limanlarına gitti.Böylece salgının dağılma ivmesi daha da arttı.

Veba salgını Mısırın başkenti, Şam gibi Akdeniz bölgesinde bulunan büyük şehirlere ise 1347 seneninde İpek, köle ve kürk gibi eşyalar taşıyan ticaret gemileri sayesinde geldi.Diğer büyük ülkeler için kronolojik sıra şöyledir :

-1348 Fransa, İngiltere, İskandinavya

-1348 Almanya, Danimarka

-1351 Polonya

-1352 Rusya

Kara Ölüm 4 sene hemen peşinden başladığı yer olan Rusya’ya geri gelmiş ve Batı Avrupa’da ise ağır ağır durulmuştur.

Kara vebadan bir hayli kişi can vermişti ve can verenler akrabaları  kalıtlarına sahip olarak büyük servete ulaştılar ve yüksek mevkiye sahip olup vebadan can verenlerin yerlerine de yeniden akrabaları yerleşti. Fakat bu olay uzun sürmedi zira Almanya’dan bir salgın haberi daha geldi sene 1356’yı gösteriyordu.

14. asrın sonuna kadar veba Avrupa’yı bırakmayıp çok az aralıklarla küçük salgınlar yaşandı.Bu olaylar çok büyük çaplı olmasa da yeniden nüfusu büyük ölçüde etkiledi.

Avrupa nüfusu kendisi ancak 16. asırının nihayetinde toparlayabildi.Avrupa kıtasındaki veba salgınlarının sonuncusu 1720-1722 yılında Fransa’da oldu her ne kadar kara ölüm kadar kayıp olmasa da hemen hemen yüz bin kişi can verdi.